Bertus van Lier
1906 - 1972
Op 10 september 1906 kwam Bertus van Lier in Utrecht ter wereld. Zijn eerste muzieklessen kreeg hij op zijn achtste aan de Toonkunst Muziekschool van zijn geboortestad. Na zijn middelbare school werd Van Lier privé-leerling compositie bij Willem Pijper. Diens invloed op zijn composities zou lange tijd groot blijven. Na zijn studietijd bij Pijper (1926-1932) werkte hij behalve als componist ook als muziekrecensent, conservatoriumleraar en dirigent.
In de jaren dertig was Van Lier zich bewust van de grote gevaren van het nazisme. Hij wilde niets met Duitsland te maken hebben en weigerde in 1936 op principiële gronden een compositie in te sturen naar het Nederlands Muziekfeest in Wiesbaden. Hij was lid van de Bond van Kunstenaars ter verdediging van de Kulturele Rechten (BKVK) en hij schreef regelmatig in het bijbehorende bulletin. Onmiddellijk na de Duitse inval trok hij zich terug uit het openbare muziekleven. Hij nam ontslag als muziekrecensent bij de NRC, annuleerde zijn contracten als dirigent en ontbond op de dag van de capitulatie het amateurorkest dat hij in 1939 had opgericht. Begin 1943 werd Van Lier door de Duitse politie gezocht en dook hij onder in Amsterdam. Hier werkte hij met onder anderen Rudolf Escher en Paul Sanders mee aan De Vrije Katheder, een kleine illegale periodiek die zich concentreerde op politiek-cultureel verzet.
Ook hield Van Lier zich tijdens de oorlog bezig met het schrijven van muziekessays, het geven van huisconcerten en componeren. Zo schreef hij in oktober 1942 Ik sla de trom…, een strijdlied op een tekst van Jan Greshoff voor zangstem en piano. In 1945 componeerde hij nog enkele liederen naar aanleiding van de oorlog, waaronder Vrijheid op een gedicht van Jan Engelman voor jongenskoor en orgel/harmonium en O Nederlant, let op U Saeck (Valerius’ Gedenck-Clanck) voor vierstemmig gemengd koor en orkest.
Van Lier was lid van de kerncommissie muziek van de Federatie Kunstenaarsverenigingen die de zuiveringen in de Nederlandse muziekwereld moest voorbereiden. Een rapport waarvan hij een van de medeopstellers was zorgde kort na de bevrijding voor de nodige commotie. In de brochure Is dat zuivering werden de opstellers op hun beurt aangeklaagd. Na de oorlog raakten de plannen voor een zuivering overigens vrij snel op de achtergrond. Van Lier werd zelf uiteindelijk een van de verliezers in deze kwestie; zijn dirigentenambities kon hij hierna goeddeels vergeten.
Na de oorlog doceerde Van Lier in Rotterdam en Amsterdam. Zijn opmerkelijke uitvoeringen van Bachs Matthäus Passion – met de befaamde tenor Peter Pears als evangelist – trokken jaarlijks een groot publiek. Ook voerde Van Lier als een van de eersten in ons land de Matthäus uit met een klein gezelschap, dat bovendien grotendeels uit amateurs bestond.
Vijftien jaar lang schreef hij als muziekredacteur voorbeschouwingen, recensies en essays in Het Parool. Van componeren kwam het steeds minder. Wel bleef hij dirigeren; hij was regelmatig gastdirigent bij onder meer bij het Concertgebouworkest en Residentie Orkest. Ook bleef Van Lier actief als musicoloog, pedagoog en publicist. In 1948 werd een selectie van zijn muziekkritieken gebundeld in de publicatie Buiten de maatstreep. Van Liers muziektheoretische en muziekhistorische belangstelling kreeg academische erkenning. Vanaf 1960 doceerde hij muziekwetenschap aan de Rijksuniversiteit Groningen. Van 1961 tot 1971 dirigeerde hij het studentenorkest Bragi en hij bracht dat tot grote bloei. In 1966 volgde zijn benoeming als lector. Van Liers openbare les als lector was getiteld Rhytme en Metrum, een van de steeds terugkerende thema’s in zijn denken en werken. In 1972 overleed hij in zijn woonplaats Roden.
Lees meer over Bertus van Lier op www.bertusvanlier.nl
Selectie van werken
Hooglied 1949 sopraan, tenor, bas, koor en orkest
Symfonie no. 1 1928 orkest
A tfile fun a ghettojid 1948 zang en piano
Een volledige werkenlijst van Bertus van Lier is te vinden op Forbidden Music Regained.
Bezoek ook www.bertusvanlier.nl voor meer informatie.